Ders;Temel Elektronik Konu;Eletronik Devre Elemanları

Eletronik Devre Elemanları;
Bu Bölümde;

*Ampermetre
*Voltmetre
*Avometre
*Osiloskop
*Sinyal Jeneratörü
*Direnç
*Kondansatör
*Bobin
konularıdan bahsedicez.

Ampermetre
Bir devreden veya bir eleman üzerinden geçen akım şiddetini ölçmeye yarayan elemana ampermetre denir. Devredeki sembolü, daire içerisine A harfi konularak çizilir. Ampermetrenin iç direnci çok küçük olduğundan dolayı devreye daima seri bağlanır.

AA devrelerinde akım ölçmek isteniyorsa AA ampermetresi kullanılır. Devreye bağlarken uçların önemi yoktur. DA devrelerinde akım ölçmek isteniyorsa DA ampermetresi kullanılır. Devreye bağlarken ampermetrenin üzerindeki (+) ve (-) uçlarının doğru olarak bağlanması gerekir.

Voltmetre
Bir elektrik devresinde iki noktası arasındaki veya bir devre elemanı üzerine düşen gerilimi ölçmeye yarayan elemana voltmetre denir. Devredeki sembolü, daire içerisine V harfi konularak çizilir. Voltmetrenin iç direnci çok büyük olduğundan dolayı devreye daima paralel bağlanır.

AA devrelerinde gerilim ölçmek isteniyorsa AA voltmetresi kullanılır. Devreye bağlarken uçların önemi yoktur. DA devrelerinde gerilim ölçmek isteniyorsa DA voltmetresi kullanılır. Devreye bağlarken voltmetrenin üzerindeki (+) ve (-) uçlarının doğru olarak bağlanması gerekir.
Avometre
AVOmetre, akım ölçen Ampermetre, gerilim ölçen Voltmetre ve direnç ölçen aletlere Ohmmetrenin birleştirilerek tek bir ölçü aleti haline getirilmesi ile oluşmuştur. Günümüzde avometreler ile akım, gerilim ve direnç ölçmenin yanı sıra sıcaklık, kapasite, transistör sağlamlık kontrolü vb. avometreler yaygın olarak kullanılmaktadır.

Osiloskop
Osiloskop, elektriksel büyüklüklerin (gerilim, akım, frekans, faz farkı) zamana göre değişimlerini görsel olarak ifade eden elemana denir.

Osiloskop ile Frekans Ölçülmesi
Osiloskop ekranında oluşan sinyalin frekans değerini bulmak için bir alternansın yatay düzlemde kapladığı alan (kare sayısı) belirlenir. Bulunan değer sinyalin periyodudur. Saniye cinsinden olan periyot bulunduktan sonra f = 1/T denklemi kullanılarak girişe verilen sinyalin frekansı belirlenir.
Periyot (T) = (Time/div) x Sinyalin bir saykılının yatay düzlemde kapladığı kare sayısı [saniye]
Frekans (f) = 1/periyot = 1/T [Hz]
Osiloskop ile gerilim ölçülmesi
U = (volts/div.) x Sinyalin dikey eksende kapladığı kare sayısı
Sinyal Jeneratörü
Sinyal veya fonksiyon jeneratörleri, elektronik laboratuvarında AC dalga şekillerinin elde edilmesi için sıklıkla kullanılan bir kaynaktır. Genellikle sinüs, üçgen ve kare formunda sinyal üretirler. Ürettikleri bu sinyallerin, genlik ve frekanslarını ayarlayabilme özellikleri vardır.
Direnç

Bir elektrik devresine gerilim uygulandığında, alıcıdan akım geçmektedir. Geçen akımının geçişini etkileyen veya geciktiren kuvvet ise alıcının direncidir. Bu ifadeye göre, elektrik akımının geçişine karşı zorluk gösteren devre elemanlarına direnç adı verilir. Direncin sembolü R ya da r harfi ile gösterilir. Birimi ise ? (ohm)’dur. Direncin değeri ohmmetre ile ölçülür.

Elektronik devrelerde direnç seçiminde; direncin değeri, % olarak toleransı, watt olarak gücüne bakılır.

Direncin katları
GigaOhm (G )
MegaOhm (M )
KiloOhm (K )

Kullanım amaçlarına göre üç çeşit direnç vardır:
• Sabit değerli dirençler
• Ayarlı dirençler (potansiyometre, trimpot, reosta)
• Ortam etkili dirençler (LDR, NTC, PTC, VDR)

Potansiyometre;Direnç değeri hareket eden bir ayar ucu ile değiştirebilen üç uçlu devre elemanıdır.
Trimpot;Yapı olarak potansiyometre'ye benzer.Direnç değerini değistirebilmek için tornavida kullanılır.

Isığa Duyarlı Dirençler( LDR-Light Dependent Resistor);
Direnç değeri ışıkla değisen elektronik devre elemanıdır.Üzerine düşen ışık miktarı arttıkca direnç değeri azalırken,üzerine düşen ışık miktarı azaldıkca direnç değeri artar.
Isıya Duyarlı Direnç(NTC-Negative Temperatüre Coefficient);
Üzerine düşen ısı miktarı arttığı zaman direnç değeri azalıyorsa yani ters orantılı olarak değisen elektronik devre elamanıdır.
Isıya Duyarlı Direnç(PTC-Positive Temperatüre Coefficient);
Üzerine düşen ısı miktarı arttığında direnç değeri artıyorsa yani doğru orantılı olarak değisen elektronik devre elamanıdır.
Gerilime Bağlı Dirençler(VDR-Voltage Dependent Resistor);
Üzerine düşen gerilimin değerinin değismesine göre direnç değeri değisen elektronik devre elemanlarına denir.
Kondansatör
Uçlarına uygulanan elektrik yüklerini, kapasitelerine bağlı olarak belirli bir süre depo etmeye çalışan elektronik devre elemanlarına kondansatör denir. Kondansatörün sembolü “C” harfi ile gösterilir. Birimi ise Farad’ tır “F”.

Kondansatörler iki levha arasına yalıtkan bir madde (dielektrik) konulması ile meydana gelen elektronik bir devre elemanıdır. İletken levhanın arasına konulan dielektrik malzemenin cinsine göre değişik çeşitlere ayrılırlar.
Bobin
Bobinler; izole veya emayeli bakır tellerin nüve denilen bir malzeme üzerine yan yana veya üst üste sarılması ile oluşturulmuş elektronik devre elemanıdır. Bobinin sembolü “L” harfi ile gösterilir. Birimi ise Henry’ dir “H”.